Irrawaddy dolphin © Stefan Branding/WikiCommons

ผมตกหลุมรักทะเลตั้งแต่ผมยังเป็นเด็ก คลื่นในทะเลเป็นสิ่งที่ทำให้ผมทึ่งมาก สัตว์ที่อาศัยอยู่ใต้ทะเลก็น่าพิศวงและน่าสนใจเป็นอย่างมาก บางครั้งผมก็ฝันว่าได้พบกับสิ่งมีชีวิตลึกลับในมหาสมุทร แล้วผมก็ตื่นขึ้นตอนเที่ยงคืน ถ้าจะพูดกันตรงๆ ก็คือ ความสนใจเกี่ยวกับโลกมหาสมุทรมีอิทธิพลต่อชีวิตในช่วงวัยรุ่นของผมมาก เมื่อผมเข้าเรียนระดับมหาวิทยาลัย ผมก็มักจะค้นคว้าเกี่ยวกับเรื่องราวของสิ่งมีชีวิตในมหาสมุทร ในช่วงเวลาที่ผมศึกษาเกี่ยวกับเรื่องมหาสมุทรนั้น เรื่องที่ผมสนใจมากที่สุด คือ เรื่องราวเกี่ยวกับโลมา

สิ่งที่น่าเศร้าคือ ในปัจจุบันพวกมันเป็นสัตว์ที่ใกล้จะสูญพันธุ์ เพราะในโลกนี้มีปัญหาหลายอย่างที่คุณไม่สามารถแก้ไขได้คนเดียว ผมจึงเขียนบทความนี้เพื่อให้ทุกคนได้ตระหนักถึงการช่วยป้องกันดูแลไม่ให้โลมาสูญพันธุ์ไปจากประเทศพม่า  โลมาอาศัยอยู่บริเวณแม่น้ำอิรวดีซึ่งเป็นแม่น้ำสายสำคัญของประเทศพม่า ต่อไปผมจะแบ่งปันความรู้เรื่องของโลมาอิรวดีให้ทุกคนได้ทราบกัน

โลมามีกี่ชนิด

โลมามหาสมุทร (Marine Dolphin) มี 33 ชนิด โลมาแม่น้ำ (River Dolphin) มี 4 ชนิด และ โลมา (Porpoise) มี 6 ชนิด โลมาเป็นสัตว์น้ำที่เลี้ยงลูกด้วยนมและมีความฉลาด อยู่ในวงศ์เดียวกับวาฬเพชฌฆาตและวาฬนำร่องโลมาเป็นสัตว์ที่มีความโดดเด่นเรื่องความสามารถที่เคลื่อนไหวที่นุ่มนวล และนิสัยที่เริงร่า ขี้เล่น เชื่อกันว่าโลมาเป็นสัตว์ที่ฉลาดที่สุด และมีเหตุผลมากมายที่อธิบายไว้ว่าทำไมโลมาจึงเป็นสัตว์ที่ฉลาด

ชนิดของโลมา

Irrawaddy dolphin © Notafly/WikiCommons

ประการแรก ผมอยากอธิบายเกี่ยวกับวาฬเพชฌฆาต  (Orcinus Orca) และวาฬนำร่อง (Pilot whales)  วาฬเพชฌฆาต (Orcas หรือ killer Whales) คือโลมาชนิดที่มีขนาดที่สุด และหนึ่งในผู้ล่าที่แข็งแกร่งที่สุดในโลก คุณสามารถจดจำมันได้อย่างง่ายดาย เพราะสีดำและสีขาวบนผิวของพวกมัน อีกชนิดหนึ่ง ก็คือ วาฬนำร่อง (Pilot whales)  ปลาวาฬนำร่องครีบสั้น (genus Globicephala) เรียกอีกอย่างว่า  blackfish หรือ pothead อยู่ในวงศ์ Delphinnidae มีลักษณะหน้าผากปูดกลม จมูกสั้น ครีบเรียว

โลมาอริวดี

Irrawaddy dolphin © Dan Koehl /WikiCommons 

ต่อไป เราจะมาพูดถึง “โลมาอิรวดี” (Ayeyarwady dolphins) โลมาอิรวดี เรียกอีกอย่างว่า โลมาแม่น้ำโขง หรือโลมามะหะคำ โดยสมาคมอนุรักษ์สัตว์ป่า (WCS เมียนมา) กล่าวว่า เราสามารถพบโลมาอิรวดี ได้ในแม่น้ำโขงที่ไหลผ่านกัมพูชาและลาวและสามารถพบได้ในแม่น้ำมะหะคำ  (Maharkham River) ที่อินโดนีเซีย ดังนั้น โลมาอิรวดี จึงเป็นโลมามหาสมุทร หมายถึงว่า โลมาอิรวดีเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เป็นสัตว์เลือดอุ่นที่ให้กำเนิดผลิตนม และสามารถหายใจด้วยอากาศ  แม้ว่าโลมาเหล่านี้จะดูคล้ายปลาวาฬเบลูก้าสีเทา แต่จริง ๆ แล้วมันเกี่ยวข้องกับวาฬเพชฌฆาตมากกว่า

ลกัษณะทางกายภาพของโลมาอิรวดี

© Irrawaddy Dolphin – ARKive © Allan Michaud

โลมาอิรวดีมักจะกระโดดขึ้นจากน้ำอย่างเต็มกำลังในขณะที่ว่ายน้ำอยู่ จมูกโลมาอิรวดีจะดูน่ารัก ขนาดของตัวที่เจริญเติบโตเต็มที่จะมีขนาดประมาณ 8 – 9 ฟุต โลมาที่มีหน้าผากนูนปูดสั้น มักจะมีฟัน 12 -19 คู่ สิ่งที่ไม่เหมือนกับโลมามหาสมุทรอื่น ๆ ที่อาศัยอยู่ในน้ำเค็ม ก็คือ โลมาอิรวดีสามารถอาศัยอยู่ในน้ำจืดหรือน้ำเค็มก็ได้ โลมาอิรวดีเป็นสัตว์ที่ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมาย แต่สิ่งที่น่าเศร้า คือ ตอนนี้พวกมันเผชิญกับอันตรายจนใกล้จะสูญพันธุ์ แม้ว่าไม่มีการบันทึกไว้ว่าระยะเวลานานที่สุดที่โลมาสามารถกลั้นลมหายใจได้คือเท่าไหร่ แต่ตามที่มีการคำนวณไว้ก็ประมาณ 6 นาที โลมาอิรวดีใช้การระบุตำแหน่งด้วยเสียงสะท้อนเพื่อหาอาหารและนำทางในเวลากลางคืน

โลมาเหลืออยู่อีกกี่ตัว

© naturepl.com/Roland Seitre/ WWF-Canon

ในแม่น้ำโขงอาจจะเหลือโลมาจาก 78 – 91 ตัวที่อาศัยอยู่ในแม่น้ำโขง และมีสถานะที่ใกล้สูญพันธุ์ และคาดว่าในปัจจุบันนี้มีโลมาอย่างน้อย 69 ตัวที่อาศัยอยู่ในแม่น้ำอิรวดีระหว่างเมืองบานหม่อ (Bhamo) และเมืองมัณฑะเลย์ (Mandalay) และก็ยังมีประมาณ 80-100 ตัว ที่เหลืออยู่ในแม่น้ำโขงที่ไหลผ่านกัมพูชาและลาว และในแม่น้ำมะหะคำ  (Maharkham River) ของอินโดนีเซีย

จะไปดูโลมาอิรวดีอย่างไร

© naturepl.com / Roland Seitre / WWF-Canon

มีวิธีที่ดีที่สุดในการดูโลมาอิรวดีหรือไม่? คำตอบ คือ ถ้าคุณอยากจะดูโลมาอิรวดี คุณต้องเดินทาง 2 วัน

วนัที่ 1
   

คุณสามารถไปดูถึงสถานที่ที่มีโลมาโดยนั่งเรือจากท่าเทียบเรือมัณฑะเลย์ในแม่น้ำอิรวดี  โดยปกติคุณมักจะได้เห็นโลมาบริเวณใกล้ ๆ หมู่บ้านอีน ด่าว (Indaung) หรือหมู่บ้านมเย่ซูน (Myaesoon)  ไกด์ท้องถิ่นจะจัดเรือ และคนขับเรือสำหรับการเดินทางของคุณ

วนัที่ 2

ในวันที่สองคุณสามารถไปที่หมู่บ้านมีนกั่น (Mingun) และไปเยี่ยมชมอนุสรณ์สถานทางประวัติศาสตร์ ในช่วงบ่ายคุณสามารถเดินทางกลับสู่เมืองมัณฑะเลย์

สรุปได้ว่า โลมากลายเป็นสัตว์ใกล้สูญพันธุ์  พวกเราควรทำอย่างไรกับพวกเขา  เราควรปกป้องพวกเขาหรือไม่ ซึ่งแน่นอนว่า เราควรปกป้อง พวกเขาไม่เพียงแต่เป็นสัตว์ที่ไม่อันตรายและยังน่ารักอีกด้วย โลมาเป็นสัตว์น้ำที่เลี้ยงลูกด้วยนมที่ฉลาด ที่สำคัญที่สุด ก็คือ คุณควรตระหนักว่าตอนนี้พวกมันเป็นสัตว์ใกล้สูญพันธุ์