คุณเคยเห็นกลุ่มคนปิดถนนเพื่อทำพิธีจตุรทิศ เลี้ยงอาหารให้รับประทานกันอย่างเต็มที่ไหม หากเคยเห็นก็ขอแสดงความยินดีด้วย แสดงว่าคุณเหมือนกับชาวพม่าแท้ๆคนหนึ่งแล้ว พิธีจตุรทิศนั้นเป็นประเพณีทำทานที่น่ารักอย่างหนึ่งของพม่า จะว่าเป็นประเพณีโบราณอย่างหนึ่งของศาสนาพุทธก็ได้ แม้ประเพณีจตุรทิศจะมีในประเทศอื่นๆ เช่นเดียวกับพม่า แต่ก็มีรูปแบบแตกต่างกันไปตามศาสนาและประเทศต่างๆ เรามาดูกันว่าพิธีจตุรทิศนั้นเป็นอย่างไร อ่านต่อด้านล่างกันเลย

พิธีจตุรทิศนั้นคืออะไร

“จตุรทิศ“ นั้นเป็นคำศัพท์มาจากภาษาบาลี “จตุร“ หรือ “จตุ“ แปลว่า สี่  “ทิศ“ หมายถึงทิศตะวันออก ทิศตะวันตก ทิศเหนือ ทิศใต้ ดังนั้น จตุรทิศ หมายถึง การให้ทานแก่ผู้คนที่มาจากที่ต่างๆทั้งสี่ทิศ โดยไม่มีการแบ่งชนชั้นวรรณะว่าเป็นใครมาจากไหนนั่นเอง ทุกคนเท่าเทียมกัน มารับประทานกันให้อิ่ม นี่คือแก่นสารสำคัญของการให้ทานจตุรทิศ

ประเพณีจตุรทิศมีกี่แบบ

พิธีจตุรทิศมี 2 แบบ แบบแรกที่พบได้บ่อย จะมีการปิดถนนชั่วคราว แล้วตั้งเต็นท์ ตั้งโต๊ะเลี้ยงอาหารกัน ดังนั้น เจ้าภาพต้องไปขออนุญาตจากเจ้าหน้าที่เพื่อปิดถนนก่อน แล้วจึงเชิญผู้คนที่ผ่านไปมาในบริเวณนั้น มาดื่มกินกันให้เต็มที่ แบบที่สอง ไม่ต้องมีการปิดถนน เพียงแต่จัดเตรียมอาหารเครื่องดื่มใส่ภาชนะแล้วแจกให้กับคนที่เดินทางผ่านไปมา แบบนี้จะสะดวกแก่เจ้าภาพมากกว่า

ประเพณีจตุรทิศ มีการเลี้ยงอาหารเครื่องดื่มอะไรบ้าง

เจ้าภาพทั้งหลายมักจะเลี้ยงข้าวกับแกงอย่างหนึ่ง ส่วนมากจะเป็นแกงไก่ แกงหมู หรือปลาแห้ง แต่การเลี้ยงข้าวกับแกงหมูนั้นพบได้น้อย เจ้าภาพส่วนใหญ่จะวางน้ำพริกผักจิ้มไว้ให้ด้วย เมื่อได้เห็นคนมารับประทานกันมากๆ ก็จะปีติยินดี บางครั้งก็จะมีการเลี้ยงอาหารพม่า คือโมฮิงคา หรือข้าวซอยกะทิก็มี บางคนก็เลี้ยงข้าวหมกไก่ก็มี หากคุณรับประทานยังไม่อิ่มก็ไม่ต้องเกรงใจ เรียกเจ้าภาพหรืออาสาสมัครที่มาช่วยงานได้เลย เขาจะดูแลให้คุณรับประทานจนพอใจ

เจ้าภาพเป็นใคร

เจ้าภาพมีสองประเภท ประเภทแรกเป็นบุคคลคนเดียว จะต้องใช้เงินของตนเป็นจำนวนมากเพื่อเลี้ยงอาหารเครื่องดื่ม และจัดเตรียมสถานที่ ประเภทที่สอง เป็นการรวบรวมเงินกันมาเพื่อทำทานเลี้ยงอาหาร

ทำทานจตุรทิศเพื่ออะไร

โดยปกติชาวพม่าจะทำทานจตุรทิศเมื่อประสบความสำเร็จ เช่นเมื่อมีการทำบุญใหญ่ (เช่นสร้างเจดีย์) เมื่อสำเร็จแล้วก็จะมีพิธีเลี้ยงอาหารจตุรทิศปิดท้ายเพื่อฉลองความสำเร็จ ดังนั้นพิธีจตุรทิศจึงเป็นสัญลักษณ์ของความสำเร็จ หรือความดี ฉันคิดว่าประเพณีจตุรทิศซึ่งเป็นการทำทานที่น่ารักนี้ ชาวพม่าทุกคนมีหน้าที่ที่จะต้องรักษาไว้ ฉันหวังว่าประเพณีนี้จะคงอยู่ต่อไปอีกนานในอนาคต

แปลไทยโดย Mya Nandar